Uluslararası siyasette yalnızlaşan Netanyahu, çıkışı Miçotakis’le yakınlaşmada arıyor

Batı Kudüs'te bir araya gelen İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ve Güney Kıbrıs Rum Kesimi (GKRY) lideri Nikos Hristodulidis ortak basın toplantısı düzenledi.

Üç lider, konuşmalarında savunma ve diğer alanlarda işbirliğini artırma vurgusu yaptı.

"Güvenlik ve savunma işbirliğini derinleştirme konusunda anlaştık"

İsrail Başbakanı Netanyahu, basın toplantısında yaptığı konuşmada, zirvede güvenlik başta olmak üzere enerji, teknoloji ve diğer alanlarda işbirliğini ayrıntılı şekilde tartıştıklarını kaydetti.

Hindistan-Orta Doğu-Avrupa Ekonomik Koridorunun (IMEC) hayata geçirilmesi için birlikte çalışacaklarını belirten Netanyahu, deniz yolu, demiryolu ve enerji hattından oluşan bu fikrin gerçeğe dönüşmesi gerektiğini, bunun nasıl ilerletileceğini tartıştıklarını ve ABD Başkanı Donald Trump ile yapacağı görüşmede bu konuyu da gündeme getireceğini ileri sürdü.

Netanyahu, İsrail'in teknoloji lideri olduğunu iddia ederek Yunanistan ve GKRY ile birlikte bölgenin geleceğini en son teknolojilerle şekillendireceklerini savunarak yapay zeka, siber güvenlik ve ileri araştırma alanlarında işbirliğini derinleştirme konusunda anlaştıklarını açıkladı.

Zirvede Abraham Anlaşmalarını genişletme isteklerini ve Lübnan'ın geleceğine destek verdiklerini iddia eden İsrail Başbakanı, Yunanistan ve GKRY ile "Güvenlik ve savunma işbirliğini derinleştirme konusunda anlaştık." dedi.

Netanyahu, Yunanistan, GKRY ve İsrail üzerinde tarihsel hakimiyeti yeniden kurmak isteyenler olduğunu iddia ederek "Kendimizi savunmaya kararlıyız ve bunu yapabilecek gücümüz var." ifadesini kullandı.

İsrailli bir gazetecinin konuk liderlere yönelttiği "Türkiye'ye mesajınız nedir?" sorusunun ardından araya giren İsrail Başbakanlık Ofisi yetkilileri konuk liderlerin soru almayacağını belirtti. Bunun üzerine basın mensubu, Trump ile görüşmesinde İran konusunda nasıl bir beklentisi olduğu sordu. Netanyahu cevabına ”Kimseyle karşı karşıya gelmek istemiyoruz." ifadesiyle başladı.

Netanyahu, İran'a ilişkin "Son zamanlarda tatbikatlar yaptıklarını biliyoruz. Bunu izliyor ve gerekli hazırlıkları yapıyoruz. Herhangi bir eylem çok sert bir yanıtla karşılanacaktır." tehdidinde bulundu.

Netanyahu, üç liderin bir sonraki toplantısının da İsrail'de yapılacağını söyledi.

ABD'nin dahliyle 3+1 formatı

GKRY lideri Hristodulidis, enerji ve bağlantısallık, güvenlik ve savunma, denizcilik işbirliği, kriz hazırlığı ve sivil koruma, inovasyon ve halklar arası temaslar dahil olmak üzere çok alanda işbirliğinin olgunlaştığını ve derinleştiğini söyledi.

Mevcut çizgide işbirliğini geliştireceklerini ileri süren Hristodulidis, 2026'da üçlü işbirliğini güçlendirmek için ABD'nin de dahliyle 3+1 formatına geçme arzularını dile getirdi.

Yunanistan Başbakanı Miçotakis, söz konusu zirvenin 10'ncu üçlü zirve olduğunu belirterek bölgenin köklü bir değişim sürecinden geçtiğini, 2023'teki son toplantıdan sonra çok şeyin değiştiğini ve yeni bir jeopolitik aşamaya geçildiğini ileri sürdü.

Gazze'de ileriye dönük adımları konuştuklarını bu konuda katkı vermeye hazır olduklarını söyleyen Miçotakis, Suriye'de Ortodoks Hristiyanların zor durumda olduğunu ve korunması gerektiğini iddia etti.

Miçotakis, güvenlik, savunma ve çeşitli stratejik alanlardaki işbirliğini ele aldıklarını ve GKRY'deki deniz siber güvenlik merkezinin gelecek yıl faaliyete geçeceğini açıkladı.

Netanyahu'nun ABD'yi ziyaret ettiğinde GKRY liderinin belirttiği 3+1 formatını vurgulayacağını belirten Yunan lider, ABD'nin üç ülkeye desteğinin değer katacağını ileri sürdü.

Zirve sonunda yayınlanan deklarasyonda, "güvenlik, terörle mücadele ve denizcilik", "acil durum müdahale", "enerji, bağlantı ve bölgesel refah" ve "bilim, teknoloji ve inovasyon" konularında işbirliğinin sürdürüleceğine ve derinleştirileceğine dikkati çekildi.

Doğal afetlere karşı yardım sağlanması için "Acil Durum Hazırlık ve Müdahale Üçlü Çalışma Grubu" kurulmasına karar verildiği aktarıldı.

"Türkiye karşıtlığına dayalı pragmatik ortaklık"

İsrail-Yunanistan ilişkilerinin seyri, iki ülkenin Ankara ile ilişkisiyle negatif korelasyon içerisinde olmasından dolayı "Türkiye karşıtlığına dayalı pragmatik ortaklık" olarak yorumlanıyor.

İki ülkenin, deniz yetki alanları, enerji güvenliği ve askeri konularda Türkiye'nin bölgedeki etkisine karşı denge oluşturmak için ortak pozisyon alması dikkati çekiyor.

Nitekim, uzun süre Arap dünyasıyla dengeli ilişkiler kuran ve İsrail'e mesafeli kalmayı tercih eden Atina ile Tel Aviv arasındaki yakınlaşma, Türkiye'nin İsrail ile ilişkilerinin bozulduğu 2010'lar itibarıyla özellikle Doğu Akdeniz'de enerji, güvenlik ve jeopolitik dengelerle stratejik ortaklık düzeyine ulaştı.

Bu süreçte İsrail ile Yunanistan başta Doğu Akdeniz Doğalgaz Boru Hattı (East-Med) projesi olmak üzere çeşitli platformlarda bir araya gelirken iki ülke arasındaki askeri işbirliği de arttı.

Rafa kalkan proje: East-Med

İsrail gazını Güney Kıbrıs ve Yunanistan üzerinden Avrupa'ya ulaştıracak Doğu Akdeniz Doğalgaz Boru Hattı (East-Med) projesinin yapımı, iki ülkenin de büyük önem atfetmesine karşın hem maliyetli olması hem teknik zorluklar nedeniyle hayata geçirilemedi.

Avrupa Birliği'nin enerjide Rusya'ya olan bağlılığını azaltmak için desteklediği proje ilk olarak 2013'te gündeme geldi. İsrail-Yunanistan-GKRY arasındaki resmi anlaşma, 2 Ocak 2020'de Atina'da imzalandı.

Siyasi onay alan projenin 2025'e kadar tamamlanması planlansa da inşa sürecine hiç başlanmadı. Ocak 2022'de ABD yönetiminin, "ekonomik uygulanabilirliğinin olmaması, çevresel etki ve bölgesel gerilime yol açma ihtimalinden" dolayı projeden desteğini çekmesi ise projenin rafa kalkmasına neden oldu.

Hem maliyetli olması hem teknik sıkıntılar nedeniyle hayata geçirilmesinin zor olduğu belirtilen East-Med Projesi'nin, başlanması halinde yapımının 7 yıl sürmesi, yaklaşık 7 milyar dolara mal olması, tamamlanması durumunda yıllık 20 milyar metreküplük doğal gaz taşıma kapasitesine sahip olması planlandı.

Fakat İsrail'de keşfi yapılmış gaz rezervlerinden elde edilecek doğal gazın, Mısır gazı eklense bile kapasiteyi tamamlayamayacağı ve projenin sürdürülebilir olması için bölgede yeni keşiflerin yapılması gerektiği ifade edildi.

İsrail, 2025 yılı sona ererken projeyi yeniden gündeme getirmek için harekete geçti. İsrail Enerji Bakanı Eli Cohen, geçen ay Atina'ya ziyaretinde ABD, Yunanistan, GKRY'den mevkidaşlarıyla görüşmesinin ardından Jerusalem Post'a yaptığı açıklamada, İsrail gazını Güney Kıbrıs ve Yunanistan üzerinden Avrupa'ya ulaştıracak East-Med projesinin yeniden gündemde olduğunu iddia etti.

Cohen, 2022'de projeden desteğini çeken ABD'nin yeniden önemli bir rol üstlenmeye hazır olduğunu ileri sürse de geçen hafta İsrail'in Mısır'la 35 milyar dolarlık gaz anlaşmasına vardığını açıklaması, East-Med'in yeniden arka plana itildiği yorumlarına neden oldu.

İki ülkenin askeri işbirliğindeki ivmesi dikkati çekiyor

İsrail ile Yunanistan arasındaki enerji alanındaki işbirliği arayışları ve diplomatik temaslardaki sıkılaşmanın yanı sıra askeri işbirliğindeki ivmesi ve katılım sağlanan ortak askeri tatbikatlardaki artış da dikkati çekiyor.

İki ülke arasındaki askeri işbirliğinin, 2008 yılında yapılan "Glorious Spartan (Şanlı Sparta)" ortak askeri tatbikatının ardından geliştiğine işaret edilirken İsrail ve Yunanistan orduları bugüne kadar çok sayıda ortak askeri tatbikatta yer aldı.

İsrail ve Yunanistan orduları, Nisan 2025'te, Yunanistan'da 10'dan fazla ülkenin katılımıyla gerçekleştirilen "Iniochos 2025" ortak askeri tatbikatında bir araya geldi.

İsrail ordusunun açıklamasına göre, İsrail Hava Kuvvetleri ile Yunanistan Hava Kuvvetleri, 3 Kasım 2025'te de Yunanistan üzerinde ortak havada yakıt ikmali tatbikatı gerçekleştirdi.

İran ve İsrail arasında Haziran 2025'te gerçekleşen çatışmaya, İsrail Hava Kuvvetlerinin özellikle havadan ikmal çalışmalarına Yunanistan ile daha önce yaptığı çeşitli hava ve coğrafi koşulların canlandırıldığı benzer tatbikatlarla hazırlandığı iddiaları İsrail basınında yer aldı.

İsrail ile Yunanistan arasında irili ufaklı çok sayıda askeri alım anlaşması da imzalanırken, 2021'deki İsrail'in Elbit Systems firması ile Yunanistan arasında pilot eğitimi ve uçuş okulu kurulmasını kapsayan anlaşma, 1,65 milyar dolarlık boyutuyla bunların en büyüğü olarak kayıtlara geçti.

Öte yandan Yunanistan Parlamentosu 5 Aralık'ta İsrail'den, 800 milyon dolardan fazla ödeyerek PULS tipi çok namlulu roketatar sistemi alımını da içerdiği belirtilen silahlanma programını onayladı.

Atina ile Tel Aviv arasında, ilk planlanan maliyeti 3 milyar doların üzerinde olduğu belirtilen "Aşil Kalkanı" isimli çok katmanlı hava savunma sistemi için de görüşmelerin devam ettiği öne sürüldü.

"Ortak müdahale gücü" iddiaları arasında üçlü zirve

Tel Aviv ile Atina arasındaki askeri işbirliği artarken Batı Kudüs'te gerçekleştirilecek üçlü zirve öncesinde İsrail-Yunanistan-GKRY katılımıyla Doğu Akdeniz'de bir "ortak müdahale gücü" oluşturulacağı iddia edilmişti.

Yunan basını, Atina'nın İsrail'den alınan SPIKE NLOS uzun menzilli tanksavar füze sistemlerini Doğu Ege adaları ile Meriç bölgesinde kademeli olarak tam operasyonel kullanıma geçirmeyi hedeflediğini bildirmişti.

Yunanistan, İsrail ve GKRY'nin Doğu Akdeniz'de "kritik altyapıların" korunmasına yönelik tugay seviyesinde ortak müdahale gücü oluşturulmayı değerlendirdiği, bu gücün 1000 Yunanistan, 1000 İsrail ve 500 GKRY askeri olmak üzere yaklaşık 2 bin 500 askerden oluşmasının planlandığı ileri sürülmüştü.

İsrail'in Yedioth Ahronoth gazetesi, Tel Aviv yönetimi, Yunan basınının Türkiye'ye karşı "İsrail-Yunanistan-GKRY ortak müdahale gücü" kurulması yönündeki iddialarını reddetmişti.

Buna karşın İsrail ordusu yetkilileri somut adım atılmasa da bu yönde bir planlama emri alındığını ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile Savunma Bakanı Yisrael Katz'ın emirlerinin beklendiğini doğrulamıştı.

Aynı haberde, "ortak müdahale gücü"nün şimdilik sadece bir fikir olduğu belirtilirken akıbetinin İsrail-Yunanistan-GKRY üçlü zirvesinde belli olacağı aktarılmıştı.

Ayrıca Rum basınının, eylülde İsrail tarafından GKRY'ye hava savunma sistemi teslimatı yapıldığını ileri sürmesi dikkati çekmişti.

İsrail'in Yunanistan'dan Gazze talebi

Bir diğer konu ise Yunanistan'ın ABD Başkanı Trump'ın planı kapsamında Gazze'ye bir askeri mühendis ekibi göndermeyi düşünmesi.

İsrail'in Kanal 12 televizyonunun, diplomatik kaynaklara dayandırdığı haberinde, İsrail'in Yunanistan'ı Gazze'nin geleceğinde aktif rol oynamaya teşvik ettiği ve Atina yönetiminin bu konuda istekli olduğu ileri sürüldü.

Zirvede, "hareketleri yönlendiren Türk gölgesi" altında, Akdeniz bölgesinde karşılıklı işbirliğinin güçlendirilmesiyle ilgili bir dizi konunun görüşüleceği, bunların arasında Akdeniz'de enerji alanında işbirliği ve İsrail ile Yunanistan'dan geçmesi planlanan Hindistan-Orta Doğu-Avrupa Ekonomik Koridorunun (IMEC) yer aldığı aktarıldı.