İslâm Ümmetinde İrade Eğitimi-2 / Selahaddin Nasranlı

Önceki yazımızdan da biliyoruz ki iradesizlik denen şeyin peşinen yokluğu ispatlanmış oldu. Peki var olan bu “irade kassı” nasıl geliştirilir? Ehline göre işin püf noktaları nelerdir.

-Evvela iradeyi en fazla yoran şey başta; aşırı detayı düşünme ve “karar yorgunluğu”dur. Buna karşı ne yapmalı? Kararları azaltalım. En önemli, lazım şeyleri yapmaya odaklanalım. Yaparken de ibadetler gibi hayatımız ve işimiz belirlensin. Mesela kesin haftanın bir günü ailemize olsun. Hergün belli saatimiz dinlenme olsun, yani aşırı kararsızlık ve düşünme zahmetimiz olmasın. Yol belli, zaman ve plan da somut olsun.

-Karar işini hal ettikten sonra ikinci şey; amaca duyulan “istek ateşi”dir. Bu ateş ne kadar çoksa, o kadar bizi yakıp işe yani eyleme yöneltir. İradeyi eylem takip eder. İstek ateşi bizi, alarmsız sabah namazına kaldırır, rahatımızı bozar. Bizi mıknatıs gibi amaca çeker. Yok, asıl sorunumuz zaten isteksizlik ise o zaman İmam Rabbani’nin dediği gibi; “İsteğin yoksa istemeyi iste”. Mürid de irade edendir. İstek ateşine kapılandır.

-Üçüncü nokta ise istek ateşimize anlam, iman ve dava tadını katmaktır. Amaç bize enerji verir, bizi uyanık kılar. Gerçek bir davamız olsun. Ki Bedüzzaman gibi dağdan dahi düşerken “Eyvah davam!” deyebilelim. 

-Dördüncü noktada nefsin saldırısı olacak yani bazen bize isteksizlik çökecektir. Daha baştan, bismillah dahi dememişken “yapamam” demek, “öğrenilmiş çaresizlik”tir. Bu noktada başarma alışkanlığı için istemeyi bırakmalı, yapmaya başlamalı. Canımız istemesede yapılması gerekeni yapalım. Az da olsa devamlılık. Ki hayatın kontrolü bizde olsun.

-Beşinci aşama, işe başlarken minik adımlarla başlamaktır. Büyük adımlar yorar. Mesela ilk heycanda hergün sabah namazını camide kılan nice insanlar, istek ateşleri sönünce, namazı ve camiyi terk etmişlerdir.

-“İrade aküsü” ilk sabah kalktığında yüksektir, doludur. Akşama doğru azalır. O halde günün ilk saatlerinde (sabah) en önemli işlerini yapmalı. Yaparkende bir konuya odaklanmalı. Sabah enerjimizi ineternet, haberler, gazete ve başka işlere harcamamalı. Birden çok işe odaklanırsak enerjimiz kalmaz. Bu şu demektir: Önemsiz işi (tv, internet, hobi kitap okuma...) öne alma, önemliyi yapmaya az enerji ve motivasyon kalmaya nedendir. Elimizden tlf vb şeyleri kaldırmalı ki bunlar irade aküsünün düşmanıdır. Hasılı kalkar kalkmaz, yapmamız gerekeni yapmalı. Daha sonra diğer şeylere hobi anlamında yaklaşmalı.

-Bir de eğer plandan saparsak, düzeni bozarsak normal görmeli ve bırakmadan devam etmeliyiz. İstikrar önemli. Bu noktada “yapmazsam, yaparım tekniği”  uygulamalı. Aksamayı telafi etmeli. Mesela günde 50 soru çözüyordum, 20 daha yapacam demeli.

-Kendimizi sürekli suçlamak, “ben şuyum, buyum” diye ayıplamak tehlikelidir, güçten ve eylemden düşürür. Güven ve motivasyan şart.

-Son olarak pozitif olalım. Zorla da olsa tebessüme alışalım. Negatif olumsuzluk “irade pili”ni boşaltır. Ayrıca olumsuzluk aşılayan kimselerden, karabulut simsarlarından uzak durmalı.

***

Diğer yardımcı irade yardıcılarını da kesinlikle gözetmeliyiz. Bunlar da şunlardır:

-İyi uyku (gerektiğinde güniçi azbuçuk kestirme) şart.

-Düşük açlık kan şekeri, iradenin düşmanıdır. Sizi işten alıkoyar, bunaltır. Kan şekeri normal olmalı. Oruç ise normal açlıktan ayrı olup irade güçlendiricidir.

-Hayır demeyi bilmeliyiz, başkalarının gazına gelmeyelim, kendimizi de gazlamayalım.

-Beyin sporu yani tefekkür yapalım. Her sabah 10 dakika hiçbir şey düşünmemek için zorlayın. Yada tek şeyi düşünün. Beyin egzersizi odaklanmayı ve karar vermeyi arttırır. Odaklanmayan “serseri zihinler”den kurtulmuş oluruz.

-Nefes egzersizi ki; 4 saniye nefes alıp, 8 saniyede verelim. Hergün 5 dk devam edelim. Edelim ki okşizensiz kalmış şu çorak zihnimize bahar yağmurları yağsın.

-İki bardak üst üste su için. Vucut suyla ferahlasın, kan akışı taze suya doysun. Susuzluk; yorgunluk ve bitkinlik sebebidir.

Herşeyin bir ilmi vardır. İrademizi geliştirmek de bir ilimdir. Gördüğümüz gibi bazı püf noktaları vardır. Bunlara uyarsak biz ve tüm İslâm ümmeti başarma gücü, hazzı erteleme becerisi kazanırız da şu kötülük girdapların kurtuluruz.

Tarih, iradesine hakim olup başaranların tarihidir. Acizlerin değil.

Selahaddin Nasranlı / Habernas