Koronavirüs insan haklarına da bulaşıyor
Avrupa genelinde uzman kurum ve kuruluşlar, insan haklarının koronavirüsle mücadeleye feda edilmemesi konusunda uyarıyor. Koronavirüsle mücadele adına AİHS’yi askıya alan Avrupa ülkeleri var.
Koronavirüs pandemisiyle mücadele amacıyla dünya genelinde olduğu gibi Avrupa’da da hükümetler olağanüstü önlemler alıyor. Kimi Avrupa ülkeleri, bu mücadele kapsamında taraf oldukları uluslararası sözleşmeleri dahi askıya almaya başladı. Bu gelişme Avrupa genelinde insan hakları alanında uzman kurum ve kuruluşlarını kaygılandırıyor.
Avrupa Konseyi üyesi dokuz ülke geçtiğimiz günlerde sessiz sedasız biçimde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni (AİHS) askıya aldı. Arnavutluk, Ermenistan, Estonya, Gürcistan, Letonya, Kuzey Makedonya, Moldova, Romanya ve Sırbistan hükümetleri, Avrupa Konseyi’nin Strasbourg'daki merkezine ilettikleri mektuplarla AİHS’den kaynaklanan yükümlülüklerini askıya aldıklarını (derogasyon) bildirdiler. Taraf devletler sadece savaş veya ulusun yaşamını tehdit eden diğer kamusal tehlikeler halinde sözleşmeyi askıya alabiliyor.
Macaristan’da iktidar pandemiyle mücadele adına süresiz olağanüstü hal ilan etti. Kimi Avrupa ülkelerinde gazetecilerin pandemiyle ilgili haberleri sansürleniyor. Bazı Avrupa devletlerinin olağanüstü hal uygulamalarını, temel hak ve özgürlükleri tırpanlamak için kullanmalarından kaygı duyuluyor.
Koronavirüsle mücadele konusunda tutuklu ve mahkumların durumu da insan hakları uzmanlarını kaygılandırıyor. Avrupa Konseyi İşkence ve Kötü Muameleyi Önleme Komitesi (CPT) bu konuda üye devletler için bir rehber hazırladı. Bu rehberde temel ilkenin “Cezaevindeki herkesin sağlık ve güvenliğini korumak için mümkün tüm önlemlerin alınması” olduğu belirtiliyor. Pandemiye karşı cezaevlerinde alınacak önlemlerin hukuki dayanağının olması gerektiği, "zaruri olmayan faaliyetlerin askıya alınması meşru olsa da pandemi süresince tutuklu ve mahkumların temel haklarına saygı duyulması gerektiği” not ediliyor.
Avrupa Konseyi'nin dikkat çektiği bir diğer potansiyel insan hakları sorunu ise algoritmalar. Birçok ülke pandemiyle mücadele kapsamında akıllı telefonlara yerleştirilecek aplikasyonlar üzerinde çalışıyor. Bu tip aplikasyonlar algoritmalarla çalışıyor. Avrupa Konseyi insanların özel yaşamını takibe alacak bu tür algoritmaların “temel özgürlükler ve insan haklarına saygı” temelinde geliştirilip, denetlenmesini istiyor. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi bu konuda da üye devletler için bir kılavuz hazırladı.
DW
