Evreni bir de X-ışınlarıyla görün: Gözlemlenebilir kainatın yeni haritası

Bir yıl önce uzaya fırlatılan X-ışını teleskobunun ilk eseri yayınlandı. eROSITA adlı cihazın topladığı görüntülerden, gözlemlenebilir evrenin daha önce görülmemiş bir haritası çıkarıldı.

Nötron yıldızlarından kara deliklere kadar 1 milyondan fazla unsurun 6 aylık görüntüsünden oluşan harita, 30 yıllık araştırmalardan 10 kat daha fazla ayrıntı sunuyor.

Almanya ve Rusya'nın ortak ürünü olan Spektrum-Röntgen-Gama (SRG) uydusuna bağlı eROSITA teleskobu 6 aydır, Dünya'dan yaklaşık 1,5 milyon kilometre uzaklıktan evreni tarıyor.

Maddenin parçalara ayrıldığı sürecin bile gözler önüne serildiği elips şeklindeki haritanın merkezinde içinde bulunduğumuz Samanyolu galaksisi yer alıyor.

Harita ne gösteriyor?

Max Planck Fizik Enstitüsü’nden (MPE) Andrea Merloni x-ışınları sayesinde, diğer optik teleskopların kaydedemediği sıcak ve enerjik evrenin resmedilebildiğini söylüyor: "Evren aynı evren ancak bizim kullandığımız gözlemleme cihazı aşırı ısıya ve enerjiye duyarlı. Yani patlamalar, şok dalgaları, hızlı döngüler ve aşırı çekim gibi olayları da gözlemleyebiliyor."

Maddelerden bazıları yoğun olarak X-ışınları yayabiliyor. Güneş onlardan biri ancak kara deliklerin yuttuğu yıldızlara ya da aşırı sıcak gaz kütlelerine oranla yaydığı oran çok daha düşük. eROSITA gibi cihazlar, diğer optik teleskoplara görünmeyen bazı nesneleri tespit etmeye yarıyor.

Yukarıdaki görselde Samanyolu galaksisinde, aşırı sıcak gaz kütlesi X-ışını yoğunluğuna göre sarı, kırmızı ve mavi renklerde görülebiliyor.

Çoğumuz için 'muhteşem manzara'dan öteye geçmeyen bu görüntüde yıldızların doğuşuna dair ipuçları yatıyor. Madde ve enerji ilişkisi çözüldükçe geçmişe dönük bilinmeyenler de ortadan kalkacak.

Kapsamlı haritada, galaksileri veya ortalarından kara deliklerin bulunduğu galaksi kümelerini gösteren 1 milyondan fazla nokta ile evrenin gizemine ışık tutuyor. Araştırmaların heyecan veren ilk ayağını tamamlayan bilim insanları aslında yolun henüz başında. Ekip, 3 buçuk yıl içinde incelemeye koyulacakları 8 milyon ögenin verilerine ulaşmayı hedefliyor. Diğer bir değişle yolun henüz 8'de biri katedildi.

"Farklı dalga boylarında taranan evrenin şimdi X-ışını verilerine de ulaştık" diyen uzmanlar, elde edilecek 8 haritayla onlarca yıl meşgul olacağa benziyor.

Euronews