Dünyanın önde gelen ‘İslami finans’ merkezleri ve Türkiye'nin durumu

Ekonomi literatüründe ‘faizsiz bankacılık’ veya ‘katılım bankacılığı’ olarak tanımlanan İslami finans kavramı, mali işlemlerin ve bankacılık operasyonlarının İslami şeriat kurallarına uygun olarak gerçekleştirilmesi anlamına geliyor. Bu tür finansal kurumlarda kredi alırken veya kredi verirken faiz uygulaması yapılmıyor. İslami finans piyasasında 2008 krizini tetikleyen türev ürünler gibi spekülasyona açık finansal araçlar da kullanılmıyor.  Bugün itibariyle yaklaşık 60 ülkede İslami finans araçları kullanılıyor. Küresel finans sisteminin yüzde 1’ini oluşturan İslami finans pazarının büyüklüğü yaklaşık olarak 2,2 trilyon dolar.

Türkiye’deki payı yüzde 5

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings verilerine göre, faizsiz bankacılık alanında dünyanın en büyük ülkeleri Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Kuveyt ve Umman. Bu ülkeleri Bahreyn, Malezya ve Endonezya takip ediyor.

Suudi Arabistan’da toplam finans sektörünün yüzde 78’ini İslami finans kurumları oluşturuyor. İslami finansın oranı Kuveyt'te yüzde 40, BAE ve Katar'da ise yüzde 27 ila yüzde 30 arasında değişiyor. Son yıllarda bu alanda önemli atılım yapan Malezya ise birkaç yıl içinde İslami finansın payını yüzde 40’a kadar çıkarmayı hedefliyor.

Türkiye’deki ise İslami finans pazarının toplam finans sektörü içindeki payı yüzde 5 gibi düşük bir seviyede.  Bunun en önemli nedeni olarak ise Türkiye toplumunda dolar ve altın birikiminin yaygın olması gösteriliyor.

6 katılım bankası faaliyet gösteriyor

Türkiye’de faizsiz çalışan özel finans kurumlarının kurulması 1983 yılında yasal hale getirildi. AKP’nin hükümete geldiği 2002 yılından sonra bu alandaki yatırımlar artarken, özel finans kurumları yerine ‘katılım bankaları’ tanımı kullanılmaya başlandı.

Türkiye’deki ilk özel kira sertifikası (sukuk) ihracı ise 2011 yılında Kuveyt Türk tarafından gerçekleştirildi. Bir yıl sonra ise Hazine Müsteşarlığı tarafından ilk kamu kira sertifikası ihracı gerçekleştirildi. 2016 yılında ise 10'uncu Kalkınma Planı İstanbul Finans Merkezi Programı kapsamında "Katılım Bankacılığı ve Faizsiz Finansın Geliştirilmesi" kararı alındı.2019 yılı itibariyle Türkiye'de 3'ü kamu tarafından yönetilen 6 katılım bankası faaliyet gösteriyor.

DW